دسته بندی : مقالات علمی17/05/09

نکاح‌نامه‌های دوران قاجار پر است از مهریه‌هایی با فرش و قالی. برخی مانند هاجر خانم و میرزا محمود فقط از فرش و قالی نام می‌برند. برخی دیگر نیز تا قران آخر فرش را مشخص می‌کنند. با توجه به پژوهش‌های طره فرش‌هایی که در نکاح‌‌نامه‌ها نوشته شده‌اند: یک‌دست فرش خانه به قیمت دو تومان؛ فرش اطاق، گلیم، و نمد به قیمت پنج تومان؛ یک دست فرش به قیمت هفت تومان و پنج هزار دینار؛

نشریه فرش دستباف ایران طره | TORREH.net | مروری بر نکاح‌نامه‌های دوران قاجار


نیلوفر علیپور

تصدقت گردم، کاغذی که به تاریخ بیست‌ودوم جمادی‌الثانی مرقوم داشته بودید، در ششم رجب زیارت شد. ای وقت تو خوش که وقت ما کردی خوش، چون وقت کم بود و مجال عریضه مفصل نبود به همین مختصر اکتفا نموده، درخصوص فروش اسباب‌ها و فرش به جناب آحسین نوشته و تفصیل را خواهم داد. همین قدر بدان که مکرر گفتم و نوشتم که شما را بر همه‌کس ترجیح داده و می‌دهم. اگر پنج تومان علاوه بدهید کاری نشده و من به شما بدهم جایی نرفته ولی به طور حکم به شما می‌گویم باید ده تومان یا کمتر یا بیشتر بابت فرش و اسباب‌ها را علاوه از قیمت برداری که اسباب گفت و گوی سایرین نشود. اینکه نوشته بودید بیست‌و‌پنج تومان حاضر است، بیست‌وپنج تومان می شود به جهت آنکه خیال دارم خانه‌ای گرو کنم تا زنده‌ام تا ماهی دو تومان اجاره ندهیم و در وقت مرگ مخارج کفن و دفنم باشد. کاغذ مفصل با سیاهه اسباب نوشته می فرستم. فاطمه خانم با بچه‌ها سالم وارد شدند. نورچشمی فاطمه جان را دیده بوسم. خاور، شیرین، صاحب قاسم، و کربلایی علی خان را دعاگویم.
نامه‌ای که خواندید بخشی از نامه حاجب خانم است. شاید روزگار او را مجبور به فروش فرشی کرده که روزگاری جزیی از جهیزیه‌اش بوده است. همان جهیزیه‌ای که در نکاح‌نامه‌اش نوشته بودند. نکاح‌نامه‌های دوران قاجار پر است از مهریه‌هایی با فرش و قالی. برخی مانند هاجر خانم و میرزا محمود فقط از فرش و قالی نام می‌برند. برخی دیگر نیز تا قران آخر فرش را مشخص می‌کنند. با توجه به پژوهش‌های طره فرش‌هایی که در نکاح‌‌نامه‌ها نوشته شده‌اند: یک‌دست فرش خانه به قیمت دو تومان؛ فرش اطاق، گلیم، و نمد به قیمت پنج تومان؛ یک‌دست فرش اطاق شامل نمد و قالی به مبلغ سی و چهار تومان؛ یک فرش و گلیم به مبلغ ده تومان؛ تمامی یک اتاق فرش به قیمت سه تومان؛ فرش اطاق، گلیم، و نمد به قیمت پنج تومان؛ ده من فرش از گلیم و نمد معادل ده تومان؛ فرش، گلیم و نمد دو من سه تومان رایج؛ فرش عین گلیم و نمد مقدار ده من پنج تومان خزانه؛ فرش از گلیم و نمد به قیمت دو تومان و نیم؛ تمامی یک اتاق فرش به قیمت سه تومان؛ فرش یک اتاق از نمد و گلیم به قیمت شش تومان؛ یک دست فرش به قیمت هفت تومان و پنج هزار دینار؛ دو تخته نمد فرش و یک فرد گلیم مقوم به پانزده تومان؛ فرش دستی به قیمت یک تومان و یک دست فرش اتاق به قیمت چهار تومان خراسانی.
از این نکاح‌نامه‌ها که بگذریم به نکاح‌نامه بی‌بی کوچک و محمدباقر در سال ۱۲۴۱ ق همزمان با دوران فتحعلی شاه می‌رسیم. نکاح نامه‌ای با مهریه بیست تومان که شامل یک حجره فرش به قیمت پنج تومان است. در این نکاح‌نامه تاکید شده است که یک حجره فرش را پدر زوج اصداق نمودند. گاهی فرش‌های نکاح‌نامه‌ها با ذکر شرایط جزیی‌تری مانند دو من فرش پلاس عمل کیوانلو و نمد عمل [ ناخوانا ] به قیمت سه تومان؛ فرش نمد نراقی و یک دست فرش شامل زوجی ماهو و فردی سرانداز و فردی پلاس به قیمت دو تومان نوشته شده‌اند.
این نکاح‌نامه‌های قاجاری نشان از جایگاه خاص فرش دست‌باف در جهیزیه دختران دارد. جایگاهی که این روزها کمرنگ‌تر از قبل شده است. شاید لازم باشد از کسانی که فرش را می‌بافند، از کسانی که فرش را برای فروش در حجره‌هایشان می‌گذارند، و از کسانی که فرش را نمی‌خرند بپرسیم چرا این روزها فرش دست‌باف را برای جهیزیه نمی‌خرند؟


منبع تصاویر: سایت دنیای زنان در عصر قاجار


نشریه فرش دستباف ایران طره | TORREH.net | پایان پیام

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

code