با تفکیک وزارت «صنعت، معدن و تجارت» نهاد فرش دستباف به کدام سو خواهد رفت؟ این روزها بار دیگر طرح تفکیک وزارت «صنعت، معدن و تجارت» و تشکیل دو وزارت «صنعت و معدن» و «بازرگانی» در مجلس شورای اسلامی در جریان است و متولی فرش دستباف نیز از نهادهایی است که از این طرح متأثر خواهد شد.
برچسب ها
وزارت بازرگانی - وزارت صنعت، معدن و تجارت - ویژه| TORREH.net | با تفکیک وزارت «صنعت، معدن و تجارت» نهاد فرش دستباف به کدام سو خواهد رفت؟
این روزها بار دیگر طرح تفکیک وزارت «صنعت، معدن و تجارت» و تشکیل دو وزارت «صنعت و معدن» و «بازرگانی» در مجلس شورای اسلامی در جریان است و متولی فرش دستباف نیز از نهادهایی است که از این طرح متأثر خواهد شد.
به گزارش طره، در یکی دو سال گذشته مجلس شورای اسلامی با «لایحه اصلاح ساختار دولت» مخالفت کرد؛ اما اکنون خود با ارائه طرحی داوطلب این اقدام شده است و اخبار مجلس نشان از جدی شدن و قریب الوقوع بودن آن میدهد.
فرش دستباف ایران از ابتدای ورود نهاد دولت به آن تاکنون در وزارتخانههای مختلفی از «فلاحت» تا «مالیه» و از «بازرگانی» تا «صنعت، معدن و تجارت» جای داشته است و و افزونبر اینها، نهادهای دولتی دیگری مانند وزارت «جهاد کشاورزی»، وزارت «تعاون» و «سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری» نیز هر از گاهی به این هنر-صنعت چشم داشتهاند.
حال پرسش این است که در صورت تصویب و اجرای طرح تفکیک وزارت صمت، فرش باید در ساختار کدامیک از دو وزارت جدید «صنعت و معدن» یا «بازرگانی» دیده شود؟
این پرسش و دغدغه را میتوان از ابعاد گوناگونی واکاوید؛ اما نگاه به گذشته نیز بسیار کارگشا خواهد بود.
مرکز ملی فرش ایران در وزارت بازرگانی یکی از چند سازمان کمشمار در ساختار اداری وزارتخانه بود و در نتیجه از نظر جایگاه، ساختار، بودجه، تحرک و شاخصههای مشابه میتوانست ایفای نقش موثرتری داشته باشد تا آنجا که در بدو تأسیس، رئیس مرکز یادشده در جایگاه معاونت وزیر قرار داشت.
چندی بعد و پس از ادغام وزارتخانهها، مرکز ملی فرش ایران به یکی از چند ده سازمان تابعه وزارت جدید تبدیل شد که چابکی و چالاکی لازم را از آن سلب میکرد و وزارت عریض و طویل صمت آنقدر صنم داشت که به یاسمن فرش نرسد!
از سوی دیگر بسیاری از کنشگران فرش دستباف ایران بر این باورند که برای تحرک و تعالی این هنر-صنعت بیش از هر چیز باید وجه تجاری و صادراتی آن تقویت شود تا پس از آن و با گسترش بازار و صادرات، موتور تولید نیز به حرکت درآید و از این رو وجه بازرگانی را بر وجه صنعتی و تولیدی فرش غالب میدانند.
این موضوع را همچنان میتوان از ابعاد دیگری نیز بررسی کرد؛ اما در کنار اینها بازخوانی یک نامه تاریخی خالی از لطف نیست.
در سال ۱۳۶۲ شورای اقتصاد در صورتجلسهای که به امضای رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه رسیده بود مصوب کرده بود که «مسائل صنعت فرش کشور زیر نظر وزارت صنایع قرار گیرد». (این صورتجلسه برای نخستین بار در شماره سوم نشریه طره انتشار عمومی یافت)
در همان ایام رئیسجمهور وقت (آیتالله سیدعلی خامنهای) از موضوع مطلع شد و در جمع برگزارکنندگان سمینار فرش در مخالفت با این تصمیم چنین گفت:
«… دو طرز تفکر درباره فرش بین مسئولان کشور هست. یک طرز تفکر این است که ما فرش را یک عنصر بازرگانی بدانیم و از آن استفاده اقتصادی بکنیم و صادر بشود که دنبال این طبعاً میرویم که چه کار بکنیم خوب صادر شود و خوب تولید شود.
یک طرز تفکر این است که نه. این کار خطرناکی است و ما این را از حالت بازرگانی و صادراتی بیرون بیاوریم و به صورت یک صنایع مستضرفه، صنایعدستی و این طوری قلمداد کنیم. این طرز تفکر دوم را بنده قویاً رد میکنم و اصلاً قبول ندارم این را.»
رئیسجمهور پس از این جلسه نیز در نامهای رسمی در خرداد ماه ۱۳۶۲ خطاب به نخستوزیر و رئیس شورای اقتصاد (این نامه نیز برای نخستین بار در سومین شماره نشریه طره انتشار عمومی یافت) چنین نوشت:
«سیاستهای جمهوری اسلامی ایران در مورد فرش و صادرات آن موجب وارد آمدن آسیب شدید به وضع فرش ایران در بازارهای بینالمللی گردیده است. با اتخاذ تدابیر مناسب برای صادرات فرش، میتوان علاوه بر رونق تولید و تأثیر قابل ملاحظه بر زندگی صدها هزار خانواده زحمتکش و مستضعف کشور به منبع درآمد ارزی متنابهی مانند سابق دست یافت.
تلاش همه جانبه و پیگیر رقبای ما در بازارهای بینالمللی فرش، که ابعاد اقتصادی-سیاسی وسیعی را شامل است، ما را بر آن میدارد تا اقداماتی برای برنامهریزی وسیع و حرکتی گسترده و مناسب با همه ابعاد موضوع را هرچه زودتر آغاز کنیم.
از آنجا که جنبه صادراتی و بازرگانی فرش امروز اولویت دارد، لازم مینماید شورای اقتصاد در مصوبه خود مبنی بر واگذاری امور فرش به وزارت صنایع با توجه به گرفتاریهای زیاد آن وزارتخانه و مسئولیتهای مهمی که در رابطه با کارخانجات ملی شده عهدهدار میباشد تجدیدنظر کند، متولی مناسب تری را برای امور فرش برگزیند.
برای شناخت مشکلات مربوط به تولید و صادرات فرش مطالعات و بررسیهای کافی به عمل آمده و راهحلهای روشن و مشخصی به دست آمده است و به نظر میرسد برای اجرای آنها وزارت بازرگانی بتواند با به کارگیری تجربیات سالهای گذشته و نتایج حاصل از بررسیهای اخیر و همچنین با استفاده از سرمایه و ابتکار و توان بخش خصوصی، با یک برنامه زمانبندی شده و نظارت مستمر، به این وضع تاسف بار سامانی بدهد و صادرات فرش ایران را از نابودی نجات بخشد.
خواهشمند است دستور فرمایید نتیجه اقدامات به اطلاع اینجانب برسد.
سیدعلی خامنهای؛ رئیس جمهور»
به نظر میرسد آن دغدغهها امروز نیز برقرار است و میتواند در تصمیمگیری برای جایگاه جدید متولی فرش دستباف ایران مدنظر قرار گیرد.
| TORREH.net |پایان پیام