«واگیره» متشکل از چیدمان قطعه‌های متعددی از نقشه‌های فرش دستباف قم است که همگی آن‌ها را نقاشان فرش رنگ و نقطه کرده‌اند. این نقشه‌ها بین دهه‌های ۳۰ تا ۷۰ منجر به خلق فرش‌های نفیسی شده‌اند؛ اما اکنون به دلیل اهمال در نگه‌داریشان بسیاری از آن‌ها مخدوش یا گم شده‌اند. این مسئله منجر به این شده است که برای یافتن نقوش مفقود تلاشی مضاعف صورت گیرد.
برچسب ها
دو سالانه مجسمه‌سازی - فرش - فرش دستباف - فرش قم - مجسمه‌سازی - موزه هنرهای معاصر - نقشه فرش - نیلوفر علیپور - واگیره
| TORREH.net | گفت‌وگو با پیمان شفیعی‌زاده به بهانه نمایش اثرش در هفتمین دو سالانه مجسمه‌سازی تهران
نیلوفر علیپور
پیمان شفیعی‌زاده نقاش است و در زمینه‌های طراحی، کلاژ، مجسمه‌سازی و ویدئوسازی فعالیت می‌کند. آخرین اثر او با نام «واگیره» در هفتمین دو سالانۀ مجسمه‌سازی تهران با موضوع «وضعیت» به نمایش درآمد و در روز اختتامیه جز سه اثر برگزیدۀ این دوره شد. به این بهانه طره با او گفت‌وگو کرده است.
واگیره در سال ۱۳۹۶ و از جنس چوب و کاغذ و در ابعاد ۵۰۰ × ۴۰۰۰ ×۳۰۰ ساخته شد. در توضیح این اثر آمده است: «واگیره» متشکل از چیدمان قطعه‌های متعددی از نقشه‌های فرش دستباف قم است که همگی آن‌ها را نقاشان فرش رنگ و نقطه کرده‌اند. این نقشه‌ها بین دهه‌های ۳۰ تا ۷۰ منجر به خلق فرش‌های نفیسی شده‌اند؛ اما اکنون به دلیل اهمال در نگه‌داریشان بسیاری از آن‌ها مخدوش یا گم شده‌اند. این مسئله منجر به این شده است که برای یافتن نقوش مفقود تلاشی مضاعف صورت گیرد. در بیشتر موارد این تلاش حاصلی جز ناکامی ندارد. این چیدمان سعی در بازنمایی وضعیت سردرگم و تلاش غالباً بی‌ثمر را دارد.
طره: ایدۀ کارتان از کجا آمد؟ چرا نام اثرتان واگیره است؟
خانوادۀ همسرم از تولیدکنندگان قدیمی فرش قم هستند. من نیز به واسطۀ این آشنایی فرش‌های بیشتری را دیدم. انبارهای فرشی را رفتم که تلی از نقشه‌ها در آن‌ها وجود داشت. این نمایشگاه و موضوعش دلیلی بر ارائۀ اثر «واگیره» شد. موضوع این نمایشگاه به وضعیت متخلل یا غیرقابل خوانش اشاره داشت که البته از دید شایگان قابل بسط دادن بود. غیرقابل خوانش یعنی خوانش بسیار سخت. این‌که ما چگونه می‌توانیم هویت تاریخی‌مان را بازخوانی کنیم. اگر فرش را به عنوان نمونه‌ای از تاریخ هنر ایرانی بدانیم، خودمان با فرش چه کار کرده‌ایم؟ حتی کسانی که در زمینۀ فرش کار می‌کنند با تاریخ و گذشتۀ فرش تا چه اندازه آشنا هستند؟ چقدر حفظ کردن این میراث برایشان اهمیت دارد؟
در انبارهای فرش نقشه‌ها میان گردوخاک نگه‌داری می‌شوند. برخی از آن‌ها گم شده‌اند. برخی دیگر از این نقشه‌ها را موریانه زده یا خسارت‌های زیادی به آن‌ها وارد شده است. هم‌نشینی این موضوع با فکری که من در حافظۀ تصویری‌ام داشتم باعث شد که این اثر را در موزه ارائه بدهم. هدفم بازسازی فضای مرگ و گورستان بود. می‌تواند این گورستان با فرش یا هر شی دیگری باشد. من فکر می‌کنم چیزی که به آن نمی‌رسیم، حتماً مرده است. این‌که بخواهیم به شی مرده جان بدهیم کار عبثی است. من دوست داشتم فقط فضا را به تصویر بکشم.
طره: چگونه به چنین گنجینه‌ای از نقشه‌های قالی قم دست پیدا کردید؟
من این نقشه‌ها را از آقای رشتی‌زاده، پدربزرگ همسرم، امانت گرفتم تا در دو سالانۀ مجسمه‌سازی به نمایش بگذارم. اگر ایشان از نحوه نمایش دادن آن‌ها خبر داشتند، شاید نقشه‌ها را در اختیارم قرار نمی‌دادند. معمولاً هر وقت بخواهیم در جهت پز دادن پیشنه‌مان استفاده کنیم آن را قاب شده نشان می‌دهیم. واقعیت این است که نقشه‌ها را خاک گرفته است و سروته ندارند. فقط می‌توانیم بگوییم تلی از چیزی است. حتی کسی که نقشه‌ها را تولید کرده است شاید نتواند آن‌ها را دوباره احیا کند.
طره: نقشۀ قالی‌ها متعلق به چه دوره‌ای است؟
حدود دهۀ ۳۰ تا ۷۰. آقای رشتی‌زاده در این بازۀ زمانی بیشترین فعالیت را داشت. همچنین فکر می‌کنم حداقل در ده سال گذشته روش کشیدن نقشه دیگر به این صورت نباشد. زمانی نقشه‌ها روی چوب چسبانده می‌شد. گاهی ارزش چوب آن‌قدر بیشتر بود که نقشۀ بعدی را روی نقشۀ قبلی می‌چسباندند. امروزه نقشه‌ها با کامپیوتر کشیده می‌شوند و کمتر کسی نقشه‌ای را با نقاشی نقطه‌ای تولید می‌کند. البته چه آسیبی در انتظار نقشه‌هایی است که دیجیتالی می‌شوند باید برای آن هم فکر شود.
طره: از طرف هنرمندان هنرهای تجسمی چه بازخوردهایی داشتید؟
دوستان نقاشم «واگیره» را دوست داشتنند. همیشه وقتی شما اثری را ارائه می‌دهید دوستانتان از آن تعریف می‌کنند. ولی این‌که خود اثر واقعاً چه تأثیری دارد یا چه اثری می‌تواند بگذارد نیاز به تحلیل دارد.
| TORREH.net |پایان پیام
طره دوماهنامه اطلاع رسانی آموزشی و تحلیلی فرش دستباف ایران©