| TORREH.net | آیا تبلیغ مستقیم فرش دستباف مؤثر است؟
فرش دستباف، متناسب با جیب شما | گمان ایرانیان دربارۀ بهای فرش دستباف نادرست است | وحیده صائبی
مرجع ذهنیِ ایرانیان نسبت به فرش دستباف اشتباه شکل گرفته است و برای گسترش بازارِ فرش ایرانی ناگزیر باید در آن تغییر ایجاد کنیم. تغییری که بسیار پیچیده و دشوار است و به زمان نیاز دارد.
در نظر بگیرید که هتلی در شهر شما غذاهای بسیار گران‌قیمت دارد و شما هرگز به آنجا مراجعه نکرده‌اید، به این علت که سالیان سال این گرانی به شما القا شده است و درباره‌اش شنیده‌اید. چه‌بسا مکان‌هایی که شما برای صرف غذا می‌روید قیمتی بالاتر از آن هتل داشته باشند، این گرانی به مرجع ذهنیِ شما تبدیل شده است.
مرجع ذهنیِ افراد در استفاده از فرش دستباف نیز به این صورت است: یک کالای لوکس و گران‌قیمت که فقط مختص به قشر مرفه جامعه است، ولی این اشتباهی بزرگ است. باید قیمت مرجع ذهنیِ فرش دستباف را در ذهن افراد تغییر بدهیم. اکثر مردم حتی از رفتن به فروشگاه‌ها و بازارهای فرش دستباف پرهیز دارند، زیرا در ذهن آنان قیمت بالا نقش بسته است و در پی تجربۀ شخصی آن هم نیستند. شک نکنیم که برای رونق‌دادن به بازار فرش دستباف ایران یکی از مهم‌ترین گام‌ها همین تغییر تصور و مرجع ذهنیِ شهروندان است.
یک تجربه میدانی، امکان‌سنجی در مشهد
نمونۀ زیر یک امکان‌سنجی است که به‌صورت تحقیق میدانی و تحلیلِ بازار فرجام یافته است. این تجربه شاید بتواند به‌مثابه نمونه‌ای کوچک از ده‌ها مثال راهگشای دوستداران مصرف فرش دستباف باشد.
به گفتۀ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تعداد هتل‌های مشهد ۱۸۴ باب با ظرفیت ۳۳ هزار و ۵۲۲ تخت است. حدود یک‌سوم هتل‌ها و مکان‌های اقامتی نسبت به کل کشور در شهر مشهد قرار دارد.
نگارنده در گام نخست به سراغ هتل‌های پنج ستاره رفت و در این مراجعۀ حضوری حتی یک نمونه استفاده از فرش دستباف یافت نشد! نه در اتاق‌ها و نه دکور و تزئین و نه در هیچ جای دیگر در هتل‌ها.
مدیران تشریفاتِ هتل‌ها اطلاع درستی از فرش دستباف نداشتند و چنان مرجع ذهنی (قیمت بالا) در ذهن آنان نقش بسته بود که حتی فکر استفاده از این دست‌بافته‌ها به ذهنشان خطور نمی‌کرد. درصورتی‌که بعد از تحقیقات مشخص شد که قیمت قالی‌هایی که آنان به کارخانه‌های فرش ماشینی سفارش داده بودند از قیمت قالی‌هایی که من برای استفاده در هتل‌ها در نظر گرفته بودم بیشتر شده بود!
بستر خرید مناسب
از سوی دیگر تحقیق میدانی در بازارهای فرش دستباف مشهد، مانند بازار فرش چهارراه دانش ـ سرای سعید ـ و سرای امیر نشان می‌دهد که مغازه‌ها و انبارهای آن‌ها انباشته از قالی و قالیچه‌هایی است که امکان آن را دارند که بتوانند به‌منزلۀ کالایی مصرفی و تزئینی و همچنین به‌مثابه یک شاخص فرهنگی دوباره استفاده شوند.
نمونه‌های جدید و قدیمیِ این فرش‌ها و قالیچه‌ها در بازار یافت می‌شود. با توجه به مکان جغرافیاییِ شهر مشهد و وجود تنوع دست‌بافته‌ها در بازارهای آن انواع قالیچۀ بلوچ، کردی، ترکمن، و انواع بافته‌های شهرها و روستاهای مجاور بستری مناسب با تنوع فراوان برای خریدران به‌وجود آورده است. حدود قیمت قالی‌ها از ۱۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان متغیر است که برای استفاده در اتاق‌ها و فضای هتل مناسب است. همچنین می‌توانیم از قالیچه‌هایی که عمر استفادۀ آن‌ها تمام شده است به‌منزلۀ کالایی تزئینی به‌همراه یک قاب و یک شناسنامۀ اثر با توضیحات منطقۀ بافت و طرح و نقشه و قدمت آن در لابی و راهروهای هتل‌ها استفاده کنیم.
نتیجه
همۀ افراد به‌شدت از رسانه تأثیر می‌پذیرند، چراکه گسترۀ رسانه بسیار وسیع است. حتی صحنه‌هایی را که می‌بینیم و در حافظۀ غیرارادی ما ثبت می‌شود بر رفتار ذهنیِ ما اثر می‌گذارد. ما می‌توانیم با به‌کارگیریِ تبلیغات اصولی و به‌مرور زمان کم‌کم به اهداف خود دست یابیم.
تبلیغ مستقیم فرش ایرانی زیاد ثمربخش نیست، همان‌طور که تا حالا نبوده است! تبلیغات فاخر و وزین و تجملی در سطح بالا نیز گسترۀ خریداران فرش را محدود می‌کند، اما استفاده از فرش دستباف در مکان‌های عمومی به‌تدریج نگاه مردم را تغییر می‌دهد و نه‌تنها به استفاده از فرش دستباف گرایش پیدا می‌کنند بلکه باور می‌کنند که فرش دستباف در دسترس و برای همگان است نه‌فقط طبقۀ برخوردار جامعه.
آدمی مکان‌هایی را که با سلیقه‌اش هماهنگ باشد به‌خاطر می‌سپارد و ناخودآگاه دوست دارد اتاق و منزل خود را به همان سبک تزئین کند. ما می‌توانیم با این روش‌ها فرهنگ‌سازی کنیم و کم‌کم ذائقۀ ایرانی را با قالیِ ایرانی آشتی دهیم تا خود بتواند تصمیم بگیرد و از این کالای باارزش استفاده کند.
| TORREH.net | پایان پیام
طره دوماهنامه اطلاع رسانی آموزشی و تحلیلی فرش دستباف ایران©